یلدای فرهنگی یا فرهنگ یلدایی

یادداشتی از عبدالرسول جوادی بالاجاده

” شو چله ” یا ” یلدا” یکی از جشن های کهن تمدن ایران باستان است.

“یلدا “واژه ای سریانی است و نام پارسی آن ” چله ” می باشد.

به گزارش سرویس اجتماعی منبع خبر، این آیین ریشه ای عمیق در تاریخ و فرهنگ ایرانیان دارد و از جشن‌های اصیل ایرانی با ریشه ای از دوران آریاییان که توجه آن به ” مهر پرستی ” و ” ایزد مهر ” است.
در باور ایرانیان سیاهی و سفیدی،  تاریکی و روشنایی ، عشق و نفرت از شاخصه های ایزد و اهریمن است.

جشن چله ( یلدا) را در بسیاری از مناطق کشور با افروختن آتش همراه بود و جمع خانواده و فامیل و اجتماعی بزرگتر در این آیین تا پاسی از شب بیدار و پاسداشت آن بودند.

یلدا را تولد نور و مهر و سرخی دانه های انار و هندوانه را بازتابی از سرخی آتش و گرمای وجود خورشید می پنداشتند.

در این آیین دورهمی های خانوادگی و فامیلی با رجوع به خانه بزرگان از پدر بزرگ و مادر بزرگ تشکیل می‌شود.

خرده فرهنگهای ” شوچره” یا ” شو نشینی ” با اجرای ویژه برنامه های شادی محور از ” سرود خوانی ، شعر سرایی ، شاهنامه خوانی و حافظ خوانی تا بازی‌های خانوادگی چون ” چکه بروش ” و ….تشکیل می‌داد.

کرسی نشینی با گرما دهی محیط منزل از باب آمدن فصل برف در زمستان را خوش یمن می‌دانند.
بازیهای کودکانه همراه با صرف تنقلات و غذاهای سنتی و نقل داستانهای ” رستم و سهراب ” و ” امیر ارسلان ” و بخش‌های حماسی از شاهنامه حکیم فردوسی بر محتوای فرهنگی و اجتماعی این آیین می افزود.

پخت غذاهای بومی و سنتی از ” برف دیشو ” ، بریانی ، پشت زیک، بنجک، حلواهای گردو ، طاق دانه و میوه های جنگلی چون ” کندوس ، ولیک ، طاق دانه ، انار ترش و شیرین و هندوانه در این آیین شهرت داشت و دارد.

از مهمترین دستاوردهای این آیین اجتماع پذیری و دورهمی خانوادگی با رعایت همه ملاحضات قومی و اجتماعی و فرهنگی و حتی آداب و رسوم و بهترین مدخل برای انتقال فرهنگ و خرده فرهنگها و آشنایی نسل امروز با فرهنگ کهن گذشتگان می باشد.

این دستاورد مهم باید دارای محتوای فرهنگی و اجتماعی باشد.
از آنجائیکه این آیین خود یک فرهنگ غنی و با ریشه هایی عمیق در باورها و اعتقادات ایرانیان است ،لازم است محتوای فرهنگی منبعث از همین آیین چون ” شاهنامه خوانی ” ، ” حافظ خوانی ” “داستان سرایی “، معرفی فامیلها و بیان تاریخ ، شجره خانوادگی و طایفه ای و داستان‌های واقعی از گذشتگان چه برگرفته از کتب معتبر چون شاهنامه و ….به این آیین در این سالهای که با ورود تکنولوزی فاصله های اجتماعی چون جمع خانوادگی و فامیل و حتی طایفه کمرنگتر از همیشه شده است پرداخته شود.

آنگاه این آیین با قدمت ” یلدا ” که خود معرف فرهنگ و باور و اعتقادات پیشینیان است به یک بزرگراه فرهنگی تبدیل شده و چون گذشته امانتداری و به همان شیوه و با خرده فرهنگ ها به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود.

در این صورت است که یلدای فرهنگی تبدیل به فرهنگ یلدای می شود و به عنوان یک آورده فرهنگی با بروز رسانی آداب و رسوم هدیه به نسل‌های آینده داد.

باشد تا با بهره مندی از آیین و فرهنگ کهن یلدای یا چله نشینی ،موجبات استحکام روابط اجتماعی بویژه تحکیم روابط خانوادگی که ضرورت مهمی است را فراهم آوریم.