ذخیره گاز طبیعی در لیبی کاری از اسدالله غلامپور

به قلم اسدالله غلامپور

به گزارش سرویس انرژی منبع خبر، بر اساس برآوردهای بانک جهانی، لیبی یکی از بزرگترین کشورهای تولید کننده گاز طبیعی در جهان است. لیبی در سال ۲۰۱۹ تقریباً ۱۸۰ میلیارد فوت مکعب، گاز فلر ایجاد کرده و در رتبه هفتم جهان قرار گرفته است. میزان گاز فلر شده در سال ۲۰۲۰ به ۸۷ میلیارد فوت مکعب، کاهش یافت زیرا بسیاری از تولید گاز همراه لیبی بعلاوه تقریباً تمام میادین نفتی خشکی در بیشتر سال ۲۰۲۰ جهت تولید و انتقال آن به مراکز تقاضا یا نیروگاه ها، استفاده گردید. شرکت ملی نفت لیبی در حال مذاکره با شرکت‌های نفتی بین‌المللی برای کاهش فلرینگ، افزایش تولید گاز طبیعی به بازار و آزاد کردن نفت بیشتر برای صادرات است. ذخایر گاز طبیعی لیبی، در پایان سال ۲۰۲۱، حدود ۵۳ تریلیون فوت مکعب (Tcf) برآورد شده است که بیانگر رتبه پنجمین کشور بزرگ آفریقا پس از نیجریه، الجزایر، موزامبیک و مصر است (شکل ۱).

به گفته ریستاد انرژی(Rystad Energy)، گاز غیر همراه، که بیش از ۸۰ درصد از تولید گاز طبیعی لیبی در دهه گذشته را به خود اختصاص داده است، از میادین دریایی بحر اسالم(Bahr Essalam)در شمال غربی طرابلس و میدان خشکی وفا(Onshore Wafa) در غرب حوضه غدامس (Ghadames) در الجزایر است. گاز همراه لیبی در حوضه خشکی سرت در منطقه شرقی واقع شده است. آنچه از میادین هیدروکربور استخرا ج می شود معمولاً ترکیبی از نفت و گاز می باشد، میزان ترکیب گاز و نفت، مهم است اگر میزان نفت به مراتب بیش از گاز باشد اصطلاح “گاز همراه” را به کار می برند، یعنی گازی که همراه تولید نفت به دست آمده است. اگر میزان گاز بیش از نفت تولیدی باشد، تولید اصلی در واقع گاز است ولی درعمل مقداری نفت به همراه گاز به دست می آید که اصطلاحاً به آن” کندانسه “می گویند. کندانسه نفت خام بسیار سبک و با ارزشی است و اساساً نفت کوره ندارد. گاز همراه را اصطلاحا “گاز حل شده” ، “گاز درون نفتی” و ” گاز همراه نفت” نیز می گویند. تولید گاز طبیعی خشک لیبی از ۵۰۰ میلیارد فوت مکعب در سال ۲۰۱۹ به ۴۳۸ میلیارد فوت مکعب (Bcf) در سال ۲۰۲۰ کاهش یافت (شکل ۲). توسعه میادین نفت و گاز طبیعی همچنین، میادین گازی مرتبط برای دوره های زمانی قابل توجهی که میادین نفتی همراه بسته هستند، خاموش بوده اند. شرکت ملی نفت لیبی قصد دارد تولید گاز طبیعی لیبی را با کاهش فلر گازهای طبیعی و توسعه میدان های جدید افزایش دهد تا به تقاضای فزاینده گاز طبیعی اروپا کمک کند. پروژه های نفت و گاز طبیعی در لیبی معمولاً چندین سال به دلیل چالش های امنیتی، نظارتی و مالی به تعویق افتاده است. شرکت ملی نفت لیبی، در تلاش برای تقویت تولید گاز طبیعی لیبی و جبران کاهش طبیعی میادین قدیمی، سه پروژه جدید توسعه گاز طبیعی را از سال ۲۰۱۸ آغاز کرده است. در اواخر سال ۲۰۱۸، اپراتور میدان، شرکت نفت و گاز ملیتا (که بخشی از آن متعلق به شرکت ملی نفت است)، فاز دوم میدان بحرالسلام با ظرفیت ۱۴۶ میلیارد مکعب مکعب در سال را آنلاین کرد و یک ارتقاء تراکمی در میدان گاز طبیعی وفا را برای افزایش ظرفیت میدان، تکمیل کرد. شرکت ملی نفت لیبی، عملیات توسعه پروژه میدان نفت و گاز طبیعی الفارق واقع در حوزه سرت را در اوایل سال ۲۰۲۱ آغاز کرد. این فاز دوم ۶۶ میلیارد فوت مکعب در سال گاز طبیعی و ۱۵۰۰۰ بشکه در روز میعانات گازی، به تولید اضافه می کند. برنامه های افزایشی شرکت ملی نفت لیبی شامل افزایش تولید گاز طبیعی از میادین دریایی و خشکی است. شرکت ایتالیایی Eni و شرکت ملی نفت لیبی، در حال توسعه پروژه فراساحلی و توسعه Structures A & E هستند که انتظار دارند حداکثر ۲۷۷ میلیارد فوت مکعب در سال و ۴۲۰۰۰ بشکه در روز میعانات گازی، تولید کند. این پروژه قرار است در سال ۲۰۲۶ شروع به تولید کند. شرکت ملی نفت لیبی، چندین پروژه توسعه گاز طبیعی دیگر، به ویژه عطشان در منطقه جنوب غربی، پروژه حوضه حماده غربی و پروژه بهره برداری از گاز بوری در دریا نیز در دست مطالعه دارد. مصرف گاز طبیعی لیبی در سال ۲۰۱۹ در مجموع ۲۷۱ میلیارد فوت مکعب یا حدود نیمی از تولید داخلی بود (شکل ۲). بخش برق تقاضای گاز طبیعی داخلی لیبی را تامین می کند و حدود ۹۰ درصد از مصرف گاز طبیعی داخلی لیبی در سال ۲۰۲۰ را به خود اختصاص داده است. خط لوله گاز سبز طبیعی، منطقه “ملیتا” را در سواحل شمال غربی لیبی به منطقه “گلا” در ایتالیا متصل می کند و پس از درگیری مسلحانه ناشی از جنگ داخلی که تنها پایانه مایع سازی کشور را در سال ۲۰۱۱ ویران کرد، موجب گردید صادرات گاز ایلی از سایر مسیرها صورت پذیرد. صادرات گاز طبیعی لیبی به حدود ۲۰۰ میلیارد مکعب رسید. اما در سال ۲۰۱۹ تقریباً به نصف کاهش یافت و در سال ۲۰۲۱ به ۱۱۴ میلیارد متر مکعب رسید. تقاضا برای گاز طبیعی در اروپا در طول همه‌گیری COVID-19 در سال ۲۰۲۰ کاهش یافت و نیاز به واردات هم کاهش یافت. کاهش تولید گاز طبیعی لیبی و زیرساخت های ناکافی نیز از سال ۲۰۱۹ مانع صادرات شده است.

منبع:
‏US.Energy Information Administration Energy Statistics