منبع خبر- 🔴 فرهنگ پارسی نویسی: روگذر پرپیشینه دزفول نمادی از سازه سازی اندازگران، ایران کهن

✒️گرداوری و برگردان به پارسی از محمد ابولیان نوروزی دبیر سرویس پارسی نویسی منبع خبر
منبع خبر- روگذرپرپیشینه دزفول یکی ازپر پیشینه ترین روگذرهای پایدارجهان در استان خوزستان می باشد.
🟠شناسنامه سازه:
جایگاه:دزفول»بر روی رود دز
▫️ساختار روگذر:آجری،آمیختگی سنگ ساروج
▫️شمار دهنه‌ها:۲۶ دهنه بزرگ و کوچک آجری،سه دهنه فلزی از
▫️ساختار:سیمان و آهن
▫️شمارستون‌ها :۱۷
▫️درازا:۳۸۵٫۵گز
▫️پهنا:۹٫۵ گز
▫️بلندا:۱۵گز
«دزفول همان واژه دژپل» می باشد که این واژه برگرفته از روگذری است که به فرمان شاپور نخست ساسانی پس از پیروزی بر والرین»وبدست سربازان رومی دردزفول ساخته شده است.روگذردزفول یکی ازپرپیشینه ترین روگذرهای آجری جهان است.
این روگذر در دوران ساسانیان و به دست رومیان بر روی رودخانه دز ساخته می‌شود به همین شوند به«روگذر رومی» نیزشناخته شده است.این روگذر»ازدو بخش دست راست و چپ شهر دزفول را به هم پیوند می دهد ودرگذشته یک روگذر پیوندی بین بخش گندی شاپور و سرزمین بین‌ رودها بوده است.برای نگاهداری از روگذر رومی دزفول دژی دربخشی به همین نام درپیرامون این سازه ساخته می‌شود.
▫️نمای روگذرپیشین دزفول،بدست جهانگردی فرنگی،ودرنسکی در سال ۱۸۷۰چاپ شده است
این روگذر ویژه ترین سازه پرپیشینه دزفول وبا بیش از ۱۷ سده،یکی از روگذر های پایدار جهان است.این روگذر که دوبخش دست راست وچپ دزفول را به هم پیوند می‌ دهد،که یکی از راه‌های پیوندی بخش گندی شاپور و سرزمین بین رودها بوده،که به فرمان شاپور نخست و پس از پیروزی بر والرین و با بکارگیری سربازان دربند رومی ساخته شده‌است.
▫️این روگذر در سال ۲۶۰ م-ی(۱۷۵۰ سال پیش)به فرمان شاپور نخست ساسانی و بدست ده‌ها هزارسربازدربند رومی بر روی رودخانه دز ساخته شد و به همین شوند این روگذر به روگذر «رومی»نیز شناخته می شود.برای نگاهداری ازروگذر دژی نیز ساخته شد که در جای پیشین آن بخشی به همین نام (دژ)می باشد.پس ازسده ها این روگذر آسیب های زیادی دید،و در زمان صفویه روگذر کنونی ساخته شد و در زمان قاجاربازسازی روی این سازه صورت گرفت.همچنین بخش های سیمانی روگذر در دوره پهلوی به آن افزوده شد. این روگذر دارای ۱۴دهانه است وآب رودخانه دز»از زیر آن رد می‌ شود،روگذر پیشین دزفول از سنگ ساروج و آهک ساخته شده و در زمان(ع.د) دیلمی، صفویان و پهلوی باز سازی شده‌است، پایه‌های روگذر روایت هایی ازشکوه و، پایداری زمان ساسانی دارد.
▫️ساختار پیشینه رودخانه دز یکی از ویژه ترین رودخانه‌ های ایران بوده که پس از ردشدن از استان لرستان و ورود به شهرستان اندیمشک و استان خوزستان ازراه دزفول و شوشتر به رودخانه کارون می‌پیوندند و از دیرباز تا کنون،جایگاهی ویژه درپهنه ی برداشت های پیرامونی، کشاورزی ودر گسترش گردشگری این شهرستان جایگاه ویژه و سودمندی داشته است.
▫️راه اندازی«سد دزدردهه ۴۰» در شهرستان اندیمشک و همسایگی این شهربادزفول تنها بخشی ازویژگی این رودخانه در زمینه بازرگانی این دیار است و همین ویژگی،هماهنگی تردد از این رودخانه و رد شدن از آن برای دسترسی به شبکه‌های پیوندی را از گذشته تاکنون به شوندهمسایگی این رود با شهر باپیشینه شوش بیش از گذشته بازگوکرده است.
درهمین راستا در سال ۲۶۰ م-ی به فرمان شاپور نخست ساسانی به دست ۷۰ هزار سرباز رومی دربند ایرانیان یک روگذر در دزفول و بر روری رودخانه دز با ۱۴ دهانه و با سودبردن از سنگ ساروج و آهک راه اندازی شد که از زیر آن برای رد شدن آب رودخانه و از بالای آن برای ترددابزارهای انسانی و شهروندان سودبرده می‌شد.این سازه در دوران صفویه بر روی ساختمان گذشته بازسازی شده وهم اکنون همراه با بافت ساختاراین روگذر به سه دوره با پیشینه می باشد و بخش‌ هایی از پایه‌ های در زمان ساسانی و بخش طاقدیسی روگذر درزمان صفویه و از نمونه‌های سرپناه دوره های پس ازآن سرانجام بخش بالای روگذر با ساختاری همچون سیمان و فلز درزمان رضا شاه پهلوی ساخته شده است و به گفته پیشینه نویسان، این روگذر یک سازه ویژه است که تاکنون توانسته تا این زمان خودرانگاه دارد.
🔸روگذر باپیشینه دزفول ازنگاه اندیشمندان

جرج کرزن در مورد روگذر باپیشینه دزفول می‌نویسد:
درنزدیکی ودست راست خاک بختیاری و بخش پایانی آب دز،شهردیدنی دزفول پاگرفته است (دزفول- دژپل)این نام به برگرفته از روگذرباشکوه و همسایگی آن می باشدکه بی گمان در زمان ساسانیان ساخته شده است.بخش زیرین این روگذر از سنگ است وبخش بالایی که آجری است که ازنمای آن باپیشینه تر به دید می‌آید،۴۳۰ گز درازا و بیست و دو طاق هم اندازه گوناگون دارد.
▫️ نجم الملک در سفرنامه خوزستان دربارهٔ روگذر پیشین دزفول در سال ۱۲۹۹ چنین می‌نویسد:روگذری بزرگ بر روی دز از پیشین زده‌اند که یکی ازبجای ماندگان پررمزوراز است.که نیازبه بهسازی دارد، درازای این روگذر سیصد و شصت گز است.
دو دامنه دارد به درازای سی گز و پهنه آن هفت گز وبالای آن دوازده گز،شمار چشمه‌ها بیست چشمه وپهنای چشمه‌ها برخی پنج وبرخی نه گز است.
▫️ردشدن و تردد خودروها بر روی روگذربا پیشینه دزفول که ازیگانه ترین روگذرهای درجهان به شمارمی آید و با داشتن بیش از هفده سده پیشینه،رفت وآمد انسانی وخودروها بر روی آن انجام می‌شده‌ است. این ترددهابه ازبین رفتن و سست شدن پایه‌ها و نابود شدن روگذر به صورت دوره ای می‌انجامید،که در سال‌های ۸۸، ۸۹ ه‍.ش این برنامه بکار گرفته شد و تردد خودروها از روی این روگذرباپیشینه پایان یافت، و هم‌اکنون تنهاگذر با پای پیاده از روی آن صورت می گیرد.
▫️روگذر ساسانی دزفول
روگذرپیشین دزفول کهن ترین روگذر آجری جهان در ۱۵ دیماه ۱۳۱۰ در شمار سازمان بازماندگان پرپیشینه ایران افزوده شد.
این روگذریکی ازپرپیشینه ترین روگذر های آجری ایران و جهان در ۱۵ دیماه ۱۳۱۰خورسیدی به ش ۸۴ در دسته بازمانده های پرپیشینه ایران افزوده شد و به شونداینکه پیشینه وماندگاری آن می‌تواند یکی از بازمانده های بنام ایران درسازمان جهانی باشددر همین راستا در سال ۱۳۹۰ با ساخت میدانی آجری در ورودی آن ازسوی شهرداری این شهر با همراهی سازمان فرهنگی کاربری روگذر پس از نزدیک به ۱۷۵۰ سال وبیش از ۱۷سده گردشگری شد..
این روگذر در آستانه نابودی خروش و سیل سال های گذشته، رودخانه دز به بخشهای پایه و سد شکن‌های روگذر آسیب بسیار وارد کرده است و ساروج و سیمان‌هایی که در سال های گذشته برای نگاهداری وپایداری به پایه‌های روگذر اندود شده را،شسته است و تکه تکه‌های بزرگ از سنگ‌های ساختاری از آن دور کرده است که در بازدید میدانی به آسانی می توان آن را دید که به این شوند نگرانی‌های گسترده‌ای برای زودترشدن روند ازبین رفتن این بازمانده پرپیشینه دزفول فراهم کرده است.
▫️روگذرهای باپیشینه دزفول که هم اکنون درآغاز روندبه شمار آمدنشان در میان بازمانده های پرپیشینه جهان می باشند، باید بیش از گذشته به آن نگریست واز روند ازبین رفتن آن جلوگیری و ازهر آسیبی،همانندیک سرمایه کشوری برای سپردن آن به نسل‌های آینده به شایستگی ازآن نگاهداری کرد.
▫️بازسازی روگذرباپیشینه دزفول همچنین نگهداری و بازسازی از این روگذر که تا چندی پیش،ویژه ترین راه تردد و پیونددهنده شهرهای اندیمشک و شوش به دزفول بوده،همزمان بانما،پیشینه و پشتوانه فرهنگی آن بایدبیشتر دیده شود و با پیش بینی ابزار و نگاهداری از این روگذر که دربخش درونی شهر دزفول می باشد. روندریزش و آسیب به آن را سد خواهد کرد.