پالایشگاه‌های جدید در حال ادغام برای تولید پتروشیمی در مقیاسی هستند که قبلاً وجود نداشته است

به قلم دکتر اسدالله غلامپور

به گزارش سرویس انرژی منبع خبر، پالایشگاه‌های جدید در حال ادغام برای تولید پتروشیمی در مقیاسی هستند که قبلاً وجود نداشته است.» نمونه بارز این روند، پتروشیمی ژجیانگ است که در حال ساخت مجتمع نفت خام برای تبدیل به مواد شیمیایی در دو فاز در استان ژجیانگ چین است. مقیاس این پروژه خیره کننده است. این شرکت در حال ساخت دو پالایشگاه است که هر کدام قادر به فرآوری ۴۰۰،۰۰۰ بشکه نفت در روز هستند. به طور کلی، نزدیک به ۵۰ درصد از تولید (حدود ۲۰ میلیون تن) محصولات پتروشیمی خواهد بود، که دو برابر بیشتر از مجموعه برنامه ریزی شده برای ینبوع عربستان سعودی است. UOP مجموعه ای از فناوری ها را برای هر دو فاز مجتمع چینی ارائه می دهد، از جمله هیدروکراکینگ برای تجزیه نفت گاز خلاء به نفتا و اصلاح و استخراج برای ساخت مواد آروماتیک از نفتا. در مجموع، این مجتمع ۸،۸ میلیون تن پارا زایلن پتروشیمی(p-xylene)، پیش ساز اصلی فیبر پلی استر و پلی اتیلن ترفتالات، پلیمری که معمولا در بطری ها استفاده می شود، تولید خواهد کرد. گلاور می‌گوید در چین، چنین پالایشگاه‌های خصوصی با انگیزه‌هایی فراتر از چشم‌انداز رشد جذاب پتروشیمی‌ها هدایت می‌شوند. مالیات بر مواد شیمیایی کمتر از سوخت است. رقابت با شرکت های بزرگ دولتی در بازار سوخت داخلی دشوار است، با این حال پالایشگاه های چینی از صادرات سوخت منع شده اند. واحدهای هیدروژن زدایی پروپان دارای مجوز از UOP بیش از ۵۰۰،۰۰۰ تن پروپیلن تولید خواهند کرد.

‏R. J. Chang، معاون برنامه اقتصاد فرآیند در IHS Markit هشدار می دهد که مقیاس پالایشگاهی که بر تولید پتروشیمی تأثیر می گذارد می تواند برای همیشه بازارهای پتروشیمی را تغییر دهد. او اشاره می کند که پالایشگاه ها بسیار بزرگتر از کارخانه های شیمیایی هستند. یک پالایشگاه ۴۰۰،۰۰۰ بشکه در روز که ۵۰ درصد مواد پتروشیمیایی تولید می کند، حدود ۱۰ میلیون تن مواد پتروشیمیایی در سال می باشد. او می گوید که بزرگترین کراکرهای اتیلن مبتنی بر نفتا تنها ۲ میلیون تن محصول پتروشیمیایی در سال تولید می کنند. چانگ می‌گوید: «وقتی این شرکت‌ها شروع به پیکربندی مجدد کل پالایشگاه با هدف تولید مواد پتروشیمیایی می‌کنند، به طور مؤثر تولید مواد پتروشیمیایی را به مقیاس پالایشگاهی ارتقا می‌دهند که به راحتی می‌تواند به معنای ۵ تا ۱۰ برابر بالاتر باشد. در حال حاضر مقیاس تولید، در مقایسه با خود بازارها بزرگ است. به عنوان مثال، چانگ می‌گوید که پروژه‌های پارا زایلن پتروشیمی(p-xylene) چینی در مجموع ۱۲٫۸ میلیون تن در سال تولید می‌کنند. چین سالانه ۱۱ میلیون تن پارا زایلن وارد می کند، به این معنی که تامین کنندگان امروزی کره جنوبی، تایوانی و ژاپنی باید بازارهای جدیدی پیدا کنند. چانگ تخمین می زند که پروژه یانبو آرامکو حدود ۳٫۰ میلیون تن اتیلن در سال تولید خواهد کرد. این به تنهایی یک چهارم ۱۲ میلیون تن ظرفیتی است که شرکت های شیمیایی در ساحل خلیج آمریکا ایجاد کرده اند. او می‌گوید: «فقط تعداد کمی از این پروژه‌ها به طور قابل توجهی بر عرضه و تقاضای جهانی تأثیر خواهند گذاشت.»
با این حال، با ادامه روند تبدیل نفت خام به مواد شیمیایی، ممکن است اندازه پالایشگاه ها کاهش یابد. جان مورفی، رئیس شرکت مشاوره فرآیندهای شیمیایی Catalyst Group Resources توضیح می دهد که از آنجایی که سود سوخت ناچیز است، پالایشگاه ها باید برای توجیه هزینه ها زیاد باشند. تاسیسات نفت خام به مواد شیمیایی می تواند در مقیاس کوچکتر باشد. او می گوید: «این یکی از مزایای بی شمار است. بسیاری از کارخانه های در حال ساخت امروزه از فرآیندهای پالایش و پتروشیمی خارج از قفسه برای تولید مواد شیمیایی استفاده می کنند. شرکت های مهندسی و شیمیایی به طور فزاینده ای فرآیندهایی را برای تبدیل نفت خام به مواد شیمیایی طراحی می کنند. در حال حاضر خط لوله ای از فناوری ها با کاتالیزورهای مختلف یا تغییراتی در فرآیندهای موجود وجود دارد که می تواند این تبدیل نفت به مواد شیمیایی را بهبود بخشد.” به عنوان مثال می توان به واحدهای FCC پتروشیمی و هیدروکراکینگ دوغاب اشاره کرد.
اکسون موبیل در مجتمع سنگاپور خود، سیستمی را برای پردازش نفت خام، به جای نفتا، به طور مستقیم در یک کراکر بخار توسعه داد. Corma از دانشگاه Politècnica de València می گوید: «چالش اصلی اگر می خواهید کراکینگ نفت خام را با بخار انجام دهید، بخش سنگین نفت خام است. نفت خام سنگین می تواند کراکر را کک کند و منجر به تعمیر و نگهداری گران قیمت شود. پتنت های اکسون موبیل سیستمی را برای تبخیر نفت خام در یک «فلش پات» توصیف می کنند. این چیدمان که احتمالاً در سنگاپور استفاده می‌کند و ممکن است در چین نیز استفاده شود، بخارات را به کراکر بخار می‌رساند و پسماندهای رسوب‌گذاری را پشت سر می‌گذارد. در CLG، تحقیق و توسعه بر تبدیل تجهیزات پالایشگاهی به ماشین آلات تولید مواد شیمیایی متمرکز است. دی بروین از CLG می گوید: “تحقیقات زیادی وجود دارد که ما برای درک اینکه کدام مولکول ها برای تولید مفید هستند که تولید آن مولکول ها را به حداکثر برسانیم و از کدام مولکول ها اجتناب می کنیم”. سال گذشته، آرامکو عربستان قرارداد توسعه مشترکی را با مک درموت و CLG امضا کرد تا فرآیند انتقال حرارتی نفت خام به مواد شیمیایی را توسعه دهد. مک درموت، تخصص خود را در زمینه کراکینگ بخار و سایر فناوری ها و CLG، دانش فنی خود در زمینه هیدروکراکینگ و تبدیل نفت سنگین به کار می گیرد. این شرکت سعودی همچنین ماه گذشته قراردادی را با Axens و TechnipFMC امضا کرد تا روی فرآیند FCC با شدت بالا برای مواد شیمیایی کار کند. همتایان جمعی دی بروین می گوید که شراکت آرامکو عربستان سعودی در حال پیشرفت بوده است. او می‌گوید: «هر سه شرکت مشارکت‌های قابل‌توجهی در مالکیت معنوی دارند و هر سه با هم کار می‌کنند تا طرحی را ایجاد کنند تا همه مشارکت‌ها را به روشی یکپارچه جمع‌آوری کنند». برای «دی بروین»، آینده تا حد زیادی در مورد تخریب دیوارهای قدیمی بین پالایش و مواد شیمیایی خواهد بود. او می‌گوید: «ما وارد موج بعدی سایت‌های یکپارچه‌تر می‌شویم، جایی که لزوماً مرزبندی مشخصی از این که پالایشگاه و سایت پتروشیمی چیست وجود ندارد.»
بر اساس سودآوری نسبت به سایر بخش ها، پیش بینی می شود که محصولات پالایشگاهی به عنوان سهمی از تقاضای نفت در بخش های مواد،صنعت،انرژی و ساختمان و صنعت حمل و نقل تا سال ۲۰۴۹، به رشد خود ادامه دهند. موارد استفاده غیر احتراقی از مایعات، مانند پتروشیمی، روان کننده ها و قیر هستند. مایعات شامل نفت خام، مایعات گاز طبیعی، سوخت های زیستی، مایعات مشتق شده از زغال سنگ، مایعات مشتق شده از گاز و دستاوردهای فرآوری پالایشگاه می باشد.