فصل برداشت انارهای ترش در روستاهای غرب استان گلستان

یادداشتی از عبدالرسول جوادی بالاجاده

به گزارش سرویس اجتماعی منبع خبر، از گذشته های بسیار دور بالاجاده و روستاهای نزدیک به جنگل و دامنه های کوهپایه ای یکی از مهمترین محل برای رویش درختان و درختچه های انار وحشی که به زبان محلی ” ترش انار” گفته میشود بوده است.

گستردگی و رشد باغهای خود رویش انارهای ترش در حاشیه های رودخانه و ابتدای جنگل و بعضا  در مزارع کشاورزی که بیشتر جنبه سامان و محل تعیین حدود و ثغور مزارع بود این درختان رشد و محصول آن یکی از منابع درآمدی اقتصاد روستایی و تولیدات ناشی از آن ” ترشی انار ترش ، انار تیم ،و..” بخشی از زندگی روستاییان را تشکیل می داد.

از گذشته این رویشگاههای طبیعی در حواشی روستاها به عناوینی چون ” قارق، لته، و…” شهرت داشت.

این رویشگاهها توسط انسانهایی که مالکیت نگهداری و رشد و اصلاح درختان و در ازای آن هم برداشت محصول ” انار ترش ” را مدیریت می کردند.

محصول انار ترش زحمات بسیاری را برای برداشت ، و تبدیل انار ترش به محصولاتی چون ترشی و انار تیم و…..برای ساکنین و اهالی و کشاورزان روستایی منطقه متحمل می کرد.

برای برداشت انار از درختان  از وسیله ای به نام “تیلّاق ” که از زاویه اتصال دو شاخه درختان درست میشد استفاده می کردند و برخی هم از ابزار و ادوات کشاورزی چون “دره” که نوک زاویه ای داشت استفاده می کردند.

انار ترش از نیمه شهریور تا پایان آذر ماه در مناطق روستایی یافت میشود و بمرور زمان پس از رسیدن کامل محصول و قرمز شدن دانه های آن برای تهیه انواع خوراکی چون ترشی و انار تیم  که مورد کاربرد زنان روستایی برای پخت ماهی و مرغ شکم پر و انواع اش و …. قرار می گرفت.

مزارع خود رویش انار در سنوات اخیر به علت توسعه مراکز مسکونی و صنعتی در حواشی روستاها بسیار کم شده است و فقط در حاشیه مزارع کشاورزی و جاده های بین مزارع و جنگل های  منطقه یافت می شود.

انار ترش در گذشته یکی از منابع چرخه اقتصادی خانوارهای روستایی به شمار می رفت و علاوه بر اشتغال آفرینی فصلی، چرخه های اقتصادی و بازار فروش را هم حاصل می شده است ( البته در سنوات اخیر کمتر این چرخه  به علت کاهش وسعت  این رویشگاهها) بوجود می آید.

در گذشته در فصول پاییز و زمستان خریداران بسیاری برای خرید ترشی انار و انار تیم  از شهرهای مختلف استان مازندران به منطقه می آمدند و روزانه محصولات و تولیدات بسیاری را از کشاورزان و روستاییان برای تبدیل به صنایع و یا توزیع در مراکز پذیرایی در روستاهای حاشیه جنگل که محل رویش درخت انار ترش بوده است فعالیتهای اقتصادی می کردند.

مهمترین فعالیت زنان روستایی در زمان برداشت و تبدیل انار به تولیدات خوراکی در روستاها همین فصل برداشت انار ترش است که دارای فرهنگ و آدابی خاص می باشد.

از فعالیتهای مهم زنان روستایی در این زمان برای انار چینی ، انار دله کانی ، انار تیم کانی ، ترشی پزی ، انار تیم خشک کانی میشود اشاره کرد که هر بخش از فعالیت آن دارای آدابی خاص است که در فصول آینده به آن پرداخته می شود.

از این رو ضرورت دارد ، مدیران برنامه ریزی در حوزه های صنایع دستی ، کشاورزی ، اقتصادی روستایی با ایجاد بازارچه هایی برای فروش محصولات صنایع غذایی سنتی در شهرها و معرفی دقیق و مناسب محصولات می‌توانند در بارور سازی اقتصاد روستا گامهای مهمی بر دارند.