جهان در آستانه رکود تورمی کاری از حمزه جلالی مدرس دانشگاه

منبع خبر- یاد داشت روز از حمزه جلالی مدرس دانشگاه و تحلیل گر اقتصادی
۱- جنگ روسیه علیه اوکراین با کاهش کشت محصولات کشاورزی قطعا دنیا با کمبود محصولات کشاورزی مواجه خواهد شد.
۲- کاهش تامین انرژی اروپا توسط روسیه : با تحریمی روسیه علیه کشورهای اروپایی از هم اکنون افزایش قیمت انرژی در اروپا قابل لمس است.
۳- افزایش کالاها و مواد غذایی در کشورهای اروپایی که بعضا منجر به تظاهرات در بعضی از کشورها شده است.
۴- اهدای کمک توسط آمریکا و اروپا چندین میلیارد دلار به اوکراین که در واقع این پول از جیب مردم آمریکا و اروپا رفته است و از طرف دیگر سفر بایدن به اسرائیل و عربستان که دو هدف متفاوت را به دنبال دارد اولی اطمینان به اسرائیل که در صورت حمله از طرف ایران و حزب الله ، امریکا به کمکش خواهد رفت و دوم اینکه با حذف نفت و گاز توسط روسیه ، از طریق کشورهای عربی و عربستان نفت اروپا را تامین خواهد کرد .
و اما رکود تورمی چیست و چگونه بوجود می آید :
رکود تورمی (Stagflation): واژه رکود تورمی در دهه ۱۹۷۰ بر سر زبان ها افتاد. این واژه در لغت و در معنی، ترکیبی از رکود (Stagnation) و تورم (Inflation) است. جاناتان رایت (Jonathan Wright)؛ استاد اقتصاد دانشگاه جان هاپکینز می گوید: رکود تورمی، توصیف دقیق شرایطی است که همزمان، تورم بالا و رکود (رشد منفی) اقتصادی یا نرخ بالای بیکاری رخ داده است و یا جریان دارد.
الف)برخی از اقتصاددانان عنوان کردند که احتمال بازگشت رکود تورمی به اقتصاد جهان وجود دارد. با توجه به شرایط اقتصادی به نظر می‌رسد با ایجاد مشکلات تولیدی در اروپا به سبب تحریم روسیه، رشد اقتصادی کشورهای این ناحیه اقتصادی به‌شدت تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش می یابد. با تشدید جنگ در اوکراین به افزایش قیمت مواد غذایی و منابع انرژی منتهی خواهد شد که فشارها را بر اقشار آسیب پذیر افزایش خواهد داد. این موضوع در حکم جرقه آتش ناآرامی های اجتماعی عمل خواهد کرد و دامنه این آتش، به کشورهای متعددی سرایت میکند.در آینده‌ای نزدیک اقتصاد جهانی دچار رکود تورمی خواهد شد.
ب)جهان در سال جاری ۲۰۲۲ پس از شیوع بیماری کرونا، اقتصاد جهان به نقطه انجماد رسید و از حرکت باز ایستاد، اما با سیاست های بانک های مرکزی از شرق آسیا تا اروپا و آمریکا اقتصاد جهان شروع به بهبودی کرد. با اینکه این سیاست ها مشکلاتی هم بوجود آورد.
ج)افزایش عرضه پول، برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضا پول ، بحران حمل و نقل بین المللی و تغییر در سبد انرژی کشورها، همگی تورم جهانی بی سابقه ای درسال گذشته ۲۰۲۱ پدید آورد.شاخص قیمت خرید (PPI) در اکثر کشورها به بالاترین حد خود در تاریخ رسید. .رشد پایه پولی که در سال ۲۰۲۱ اکثر بانکهای مرکزی برای مقابله با اثرات اقتصادی کرونا پیاده کردند، ضریب جینی در جهان را تغییرداد و فاصله فقیر وغنی بیشتر شد روند عادی سازی سیاست های پولی و مالی توسط اقتصادهای بزرگ آغاز شده، که بخشی از آن برای مقابله با تورم فزاینده سال گذشته است. بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) در حال حاضر روند تیپرینگ((Tapering) را افزایش داده وبعد از آن نرخ بهره را بالا برد. بانک مرکزی اروپا سیاست پولی خود را تعدیل کرده و بانک مرکزی انگلیس، روسیه و دیگر اقتصادهای بزرگ، نرخ بهره بانکی را افزایش داده اند. در این شرایط باید نسبت به خطر افزایش نقدینگی در اقتصاد جهانی و بالا رفتن ارزش دلار آمریکا در برابر سایر ارزها هوشیار بود.
د) افزایش قیمت مسکن :در سال ۲۰۲۱ قیمت مسکن در استرالیا، چین، کره جنوبی، قسمت‌هایی از اروپا، آمریکا و کانادا تا ۲۰ درصد افزایش یافت.رشد غیر منطقی تورم جهانی و حباب دارایی ها به سطوح بی سابقه ای در تاریخ اقتصاد رسید که در آینده نزدیک معضلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عدیده ای در کشورهای اروپایی را در پی خواهد داشت.
ه) بریکس:اقتصادهای نوظهور(BRICS) ) در ۲۰۲۱ نتوانستند مشکلات خود را حل کنند و در سال ۲۰۲۲ با فشار اقتصادی بیشتری مواجه می شوند. این کشورها در ۲۰۲۲ با چهار چالش مواجه هستند:
۱) وضعیت همه‌گیری کرونا به جز چین و آفریقای جنوبی در سایر کشورهای این حوزه همچنان وخیم است و ابتلا به سویه های جدید دلتا و اومیکرون همچنان روند تزایدی دارد. تا پایان سال ۲۰۲۱ هند ۳۵ میلیون مبتلا، برزیل ۲۲ میلیون و روسیه ۱۰ میلیون مبتلا داشت.
۲)؛ با افزایش قیمت کالاهای وارداتی و هم زمان افزایش بهره بانکی فعالیتهای اقتصادی کاهش یافته اند.
۳)؛ اقتصادهای بزرگ به سمت رکود تورمی پیش می روند و پیش بینی می شود واردات از کشورهای بریکس در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ کاهش یابد و اقتصاد این کشورها با رکود مواجه شوند.
۴)؛ کاهش درآمد سرانه، افزایش نرخ بیکاری و از سوی دیگر افزایش نرخ بهره اقتصاد های بزرگ، روند خروج سرمایه را موجب شده است. ایران هم به عضویت این گروه در آمده است.
و) دیوید ملپس؛ رییس بانک جهانی (WB) در سخنان خود در مراسم آغازین نشست این بانک با اشاره به بحران های موجود و پیش رونده جهانی، خواستار اقدام جمعی کشورها برای حل و فصل بحران های موجود شد. ملپس با ابراز نگرانی نسبت به وضعیت کشورهای در حال توسعه اعلام کرد: روند ابتلا به کووید- ۱۹ و تداوم پاندمی آن ، جنگ روسیه و اوکراین همچنان جریان دارد و بیشترین آسیب ها، متوجه کشورهای فقیری است که با افزایش ناگهانی قیمت ها روبرو می شوند.
ز) رکود تورمی در ایران : در اثر حذف ارز یارانه ای کلیه کالاهایی که با این ارز وارد می شد قیمت آنها واقعی شده و اثر منفی بر قیمت دیگر کالاها داشته اگر چه از خروج کالاهای ارزان یارانه ای از طریق مرزهای به کشورهای همسایه جلوگیری شد ولی فشار سنگینی بر مردم ایران وارد شده است و این تورم منجر به کاهش خرید کالاها و در نتیجه یک حالت رکود ایجاد شده است ، رکود تورمی در ایران بیشتر محسوس است .
راه حل : ۱- بانک مرکزی با کاهش نرخ بهره با تورم و رکود مقابله کند تولید کنندگان( تسهیلات کم بهره دریافت نمایند که این عمل منجر به رونق تولید و افزایش اشتغال و در نهایت با افزایش عرضه کالا منجر به صادرات خواهد شد ) واردکنندگان با دریافت اعتبار(وام)با بهره کم مبادرت به واردات کالا نمایند در نتیجه بهای تمام شده کالاهای وارداتی با ارزش کمتری دست مشتری خواهد رسید و بازار از حالت رکود خارج می شود ۲-انتشار اوراق قرضه دولتی ۳- عدم چاپ پول جدید با توجه به اینکه همه کالا قیمتشان افزایش یافته به همان نسبت نیاز به نقدینگی داریم ولی باید از چاپ نقدینگی جلوگیری شود تا بازار به حالت تعادل برسد.